Otopsinin başında boyun , göğüs ve batını açmak amacıyla yapmış olduğumuz hazırlık insizyonundan hemen sonra öncelikle batın içini eksplore etmek amacıyla göğüs önce ksifoid altından delinerek batın içine girilir. Daha sonra bu delikten sokulan sol el işaret ve orta parmağının yardımıyla askıya alınan batın cildi, cilt altı dokuları, kasları ve faciaları kesilerek batın eksplore edilir. Bu, otopsi esnasında boyun, göğüs ve batın açılması esnasında ilk yapılacak işlemdir. Zira batın inspekte edilmeden göğüs açılırsa ya diafragma kesilmesi nedeniyle göğüs bölgesindeki serbest kan batına geçebilir, buda hekimi intraabdominal bir kanama varmış gibi yanılgıya düşürebilir.
Batın organları çıkarılmadan önce normal pozisyonda olup olmadıkları incelenir ve kaydedilir. Daha sonra çalışma alanını genişletmek için diafragma kesilir. Batında ilk olarak omentum, periton incelendikten sonra inen kolon, çekum, çıkan kolon, flexura dextra serbestleştirilir ve damarları incelenir. Sigmoid kolon rektuma 5-6 cm kalana kadar, etrafındaki yapışıklardan ayrılarak incelendikten sonra sol tarafa kalın barsaklar aktarılır.
Daha sonra ince barsaklar kontrol edilir. İnce barsaklarda nekroz, tromboz, emboli varlığı araştırılır. Mezenterde patoloji düşünülüyorsa bunlar elle kavranır ve mezenterler makasla kesilerek incelenir. İnce barsaklar gastroduodenal bölgeden bağlanarak, kalın barsaklarla, rektum 5-6 cm üzerinden kesilerek dışarı alınır.Eğer gerekiyorsa ince barsaklar uzun ekseni boyunca, kalın barsaklar tenya boyunca kesilerek incelenir. Bu bölgede patoloji düşünülmüyorsa zaman aldığı için ve kötü koktuğu için barsak lümeni açılmayabilir.
Midenin İncelenmesi: Alttan ve üstten bağlanmış olan midenin incelenmesi adli olgular için oldukça önemlidir. Mide lümeni açılarak içinde muhteva olup olmadığı, gıda artıkları, anormal koku, tablet-kapsül olup olmadığı araştırılır. Mide içeriği toksikolojik inceleme açısından önem arz ettiğinden mide açılırken muhtevası etrafa saçılmasın diye kavanoz içine konulduktan sonra açılır.
Midede ölümden sonra sindirimin devam etmesi nedeniyle mide superfisial damarları sindirilerek açılır. Bu damarlardan kanamalar olur veya sindirim daha da ileri safhaya geçerse mide delinebilir. Bu gibi durumlarda olayın ante-mortem veya post-mortem olduğunu ayırt etmek gereklidir.
Karaciğer: Safra ile birlikte dışarıya alınmadan önce bası yapılarak ampulla bölgesinden safra gelip gelmediği incelenir. Daha sonra dışarı alınan karaciğerden safra kesesi disseke edilip lümeni açılarak incelenir. Karaciğerin büyüklüğü, ağırlığı, görünümü diğer organlarda olduğu gibi ölçülüp tartılarak otopsi tutanağına not edilir. Kesitleri uzun ekseni boyunca yapılarak incelenir.
Pankreas: Duodenum bağlarından ayrılarak dışarı alınır. Pankreas, ductus pankreaticus boyunca kesilerek incelenir.
Dalak: El disseksiyonu ile dışarı alınan dalak, uzun ekseni boyunca kesilir. Herhangi bir depo hastalığı, kapsül içine kanama olup olmadığı araştırılır.
Böbrekler: Geroza faciası kesilerek retroperitoneal bölgeye girilir. Her iki böbrek ve sürrenal bezler yumuşak dokulardan ayrılarak, üreterler ise mümkün olduğu kadar aşağıdan kesilerek dışarıya alınır.
Sürrenal Bezler: Kesit yapılarak içinde ölümü izah edecek patoloji olup olmadığı aranır. Daha sonra her iki böbreğin kapsülü soyulur. Korteksten medullaya doğru kesilerek böbrekteki korteks, medulla, piramitler ve kaliksler incelenir.
Pelvis Organları: Mesane dolu ise pelvis organları çıkarılmadan önce enjektör ile mesaneden idrar örneği alınır. Serviks üst bölgeden bağlandıktan sonra uterus, fallop tüpleri ve overler bağ ve ligamentlerinden ayrılarak topluca dışarı alınır. Uterus ön yüzünde uzun ekseni boyunca kesi yapılır ve cavum uteriye girilir. Uterusun boyutları ve ağırlığı otopsi tutanağına yazılır. Cavum uteride herhangi bir gebelik materyali olup olmadığı incelendikten sonra makas ile fallop tüpleri ve her iki over uzun ekseni boyunca açılarak incelenir. Kist veya tümör varsa otopsi tutanağına yazılır. Mesanedeki idrar alındıktan sonra mesane bıçak ile açılarak incelenir. Mesane duvarında ödem, enfeksiyon bulgusu ve taş araştırılır.
Medulla Spinalis: Patoloji düşünülen olgularda açılır. Özellikle adli olgularda servikal bölgedeki patolojiler önemlidir.
1-) Ventral Bölgeden Açma : Visseral organlar boşaldıktan sonra vertebranın korpusu kesilerek incelenir.
2-) Dorsalden İnceleme : Bu yöntemde ceset yüz üstü yatırılıp cilt eksternal oksipital çıkıntıdan başlayarak spinal çıkıntılar hizasından geçen insizyonla anüse kadar kesilir. Daha sonra vertebra ve kemik dokuları ortaya çıkana kadar bu bölgedeki kas dokuları kesilir. Görünür hale gelen arcus vertebralisler duraya zarar vermeden kesilir. Daha sonra kemik kerpeteni yardımıyla zayıflatılmış kemik dokuları kesilerek medulla spinalis açılır. Bu kesiler tamamlandıktan sonra atlas, kostotom ile açılarak kesilir. Duramater açılarak spinal kord görünür hale gelir. Bu bölgedeki patolojiler otopsi esnasında araştırılabilir veya inceleme yapılmak üzere gönderilecekse medulla spinalisi çıkarmak için ön ve arka kökler bisturi ile serbestleştirilir. Medulla spinalis üstte bulbus, altta cauda equina ile birlikte dışarı alınır.
Makale Yazarı:Prof.Dr. Mehmet TOKDEMİR
